BSA : folding bike of M20

door Ruud

(met update dd 10-12-2013)

Ben je lekker aan het bouwen met de bagagedrager en pannier racks stort op een gegeven moment je hele motivatie/zelfvertrouwen in !
Was je nu aan een M20 aan het werk of is het een BSA folding bike vanwege een krom frame ?

BSA M20 ?  met krom frame ?

Hoe het begon :
Zoals gezegd bouwden we van voor naar achter aan de BSA. 2 weken geleden kwam de achterkant in zicht. dus spatbord erin en bepalen waar de gaten voor de beugeltjes moesten komen. Inmiddels zat alles in het midden nadat we de kettingkasten en primaire bak kasten hadden gericht. Nog wel een omissie gevonden in het ontwerp van BSA : het spatbord steekt aan de bak kant onder de motor uit. Tja je weet wat er gebeurd met crossen door de bossen: dat zal wel blijven hangen achter een boomstronk ( bij de Harley bleef ik steevast met de uitlaat in Oosterbeek op het pad langs het spoor hangen achter zo'n stronk ...)
Dus driemaal gemeten en gekeken, alle spatbordbeugels zo horizontaal/verticaal mogelijk gezet en aftekenen en daarna gaten boren. leek allemaal erg goed te gaan.
Dan het achterrek erop maken. Dit rek heeft volgens mij alle veldslagen uit WOII meegemaakt (Duinkerken, Normandie, Bastogne en tenslotte Arnhem.

en nog captured bij germans ..

Dus eerst alles recht buigen en haaks en vlak maken. Ik doe dat op de garage vloer waar dik zeil oplicht wat redelijk vlak is ( ik heb hier al heel wat spullen recht op gemaakt en gericht.
De 14 mm stangen naar het zadel waren zodanig slecht dat vervangen de enige optie was. Nu kan je als particulier weinig 14 mm pijp kopen dus het plan gemaakt om 14 massief te nemen en dit af te draaien en in de uiteinde van de pijpen te solderen .Helemaal perfect deze truuk ! Je gebruikt de resten om een mooi uiteinde van te maken.

hup de zaag erin 

14 mm afdraaien 

past mooi

Enfin bij het passen ziet eea er vreemd uit : is ie wel  goed vlak als de motor op de weg staat ?
Dan toch maar de boel van de standaard afhalen en de BSA op zijn banden zetten op de werk tafel.
Dan met de waterpas aan de gang. Ooit 25 jaar geleden een 60 cm water pas voor de verbouwingen gekocht en deze komt keer op keer van pas met restauraties.

iets te lang dus inkorten

mooi waterpas

Dan blijkt het achterrek hardstikke naar achteren hangt. Komt goed uit dat we eea nog niet in elkaar hebben gesoldeerd. dus meten en een stuk van de pijp afhalen totdat ie keurig vlak staat. De twee lippen die aan de drager zitten om af te steunen op het spatbord ook meteen maar verwijdert ( waren toch al mottig)

Volgende stap : de pannier racks er aan hangen , altijd een uitdagende klus als je geen voorbeeld hebt. Gelukkig veel foto's gemaakt en met een redelijke BSA tekening kom je hier wel uit.

rack mounting instructions

Met 13 rond en een 10 mm buigijzer een mooi stangetje gebogen, en verder wat beugels van een strip van de garage van de buurman ( wat een voorraad kast !)  lukte het aardig om de racks horizon taal en verticaal te monteren .Ondertussen wel gemerkt dat je alle spatbord beugels ( inclusief gereedschap kast ) los er in moet hangen anders krijg je de stangetjes met geen mogelijkheid op zijn plaats . Het ronde spatbord heeft toch een moeilijke kromming die na het kloppen en buigen weer anders is ...

met veel klemmen en strippen vast zetten

en waterpas houden

hulpstangetje met beugels uit strip van de buurman

13 rond gebogen stangetje

met tassen !

Enfin op vrijdag avond dacht ik : laten we de achterbok even doen nu de BSA recht op zijn bandjes staat .
Dus even onderdoppen van de standaard wat oplassen, kijken hoe de bevestigings bouten zijn . Pat heeft in 1 kant een busje met koper gesoldeerd en daarna de bout afgedraaid om het busje zo te laten zitten  ... tja ik weet het niet hoor. 1 kant wel origineel , andere kant een eigen oplossing.

standaard oplassen

met edel handwerk er vorm in brengen

Any way ik laat de standaard zakken op de rand van de montage tafel en zie dat de onderkant niet parallel neer komt. grrrr. OK motor evenwijdig aan zijkant tafel zetten, maar nog blijft de standaard toch behoorlijk scheef neer komen. Is de standaard scheef denk je dan of is het de aansluiting /het frame scheef ?
Dus met de waterpas het voor frame water pas zetten. Dan meet je op achterwiel een verschil  van 1 cm op boven en onderkant  de velg ....Voor idem.
ga je meten op de achteras van de motor met je 0.5 tot 1 cm verschil tussen links en rechts . tja dat verklaart de scheve wielen. dus wat is recht ? de wielen of het frame ?

En toen begon het grote meten . Het gezegde is :meten is weten , maar goed meten is de kunst !

Dat meten zijn we dus al een 2 weken aan het doen en je zakt steeds dieper in een moeras ...
hier een impressie van de delen die we aan het meten zijn :

De voorvork is door Pat van nieuwe bussen voorzien. We hebben eerst de pasvlakken van de schommels vlak gevijld en gedraaid. Daarna alles op de werkbank alles haaks gemaakt en gemeten. Vervolgens naar symmetrie gekeken :  neem de balhoofd buis als uitgangs punt en kijk of de poten parallel lopen. De onderste lange poten lopen aardig symmetrisch. Ook als je het balhoofd heen en weer schommelt moet ie recht in het bovenste balhoofd stuk vallen ( dit zat ook 4 mm scheef aan het uiteinde )
Verder bleek de bovenste deel van de vork asymetrisch te zijn (4 mm) dus met een takel en bankschroef de boel in lijn trekken . Deze truuk had ik al eens gedaan met de voorvork van de Rhony-X.

voorvork : is ie recht ?

boven kant is niet symmetrisch

takel van .75 ton eraan 

andere kant aan de werkbank en takelen maar !

Maar de voorvork bleef kantelen als ie vlak en water pas lag ...dus met passend stuk pijp het balhoofd en vork rechtop in de bankschroef zetten en meten of het wiel /as er waterpas in ligt. Dit bleek 4 mm scheef te zijn. Vanaf de grond meten  bleek de 4 mm te kloppen . als je gaat meten op de vork mbv speermaten onderkant poot en as dan bleek eea het zelfde. Probleem dus ....Op een geven moment toch besloten obv het balhoofd staat recht en dan moet het wiel er ook recht instaan. Dus besloten om het gat waar de voorasmoermetr borst ingaat gewoon 4 mm in te laten zakken middels  uitvijlen gat .  Ik weet dat niet de oorzaak wegnemen is maar het bestrijden van de kwaal. Echter als een voorvork verkeerd/scheef in elkaar is gesoldeerd kan je dit niet eenvoudig goed krijgen. Vergeet niet dat in WOII de productie wat anders ging dan tegen woordig met passingen van 0.001 mm

 Het voor frame is niet helemaal recht heb ik net gemeten :  als je 1 kant op de blok lugs waterpas zet is de andere een paar mm uit het lood ..

geen duitsland twee antenne maar kijken of alles recht is
2e van onder is niet evenwijdig ...

dat achterfame is net een  slappe vaatdoek ..

Net van Bram O. uit Nieuwegein mooie tekeningen ontvangen  met de fabrieks maten :

punt is dat deze maten natuurlijk wel kloppen, het zit 'm mi in de diagonalen en rechthoeken die je moet hebben ipv parallelo grammen in je frame

Maandag december 2013 :
Kijkend naar de tekeningen kreeg ik de indruk dat de onderpijpen van het achterframe recht moeten lopen. Om de remtrommel ruimte te geven is het frame assymetrisch met dien verstande dat de linker kant een 12 tot 13 mm extra ruimte heeft. De naar bovenlopende pijpen lopen ook assymetrisch.
We hebben al geconcludeerd dat er een vreemd lasje aan het eind zit waarschijnlijk heeft de brommert toch een schuiver gemaakt ...
dus recht maken maar op de bekende methode met takel en bankschroef

raar lasje

en nog scheef ook

vast klemmen 

en trekken maar

Na het recht maken zowel links als rechts het frame weer vlak op de grond krijgen en zorgen dat het achterwiel haaks op de frame buizen staat.

Enfin voor frame erop zetten, ook weer zorgen dat met de motor en versnellings bak platen erin alles zo spannings vrij mogelijk erin past. 

Dit leek allemaal goed te gaan ( nog wel even opletten met drie busjes van de versnellings bak/plaat montage. Ze zijn alle drie verschillend ...Wat zit die bak scheef als je de buitenste verwisseld.

Op het oog begon het ook allemaal erg recht te zitten. Veel met plaatjes onder de standaard de motor lood recht krijgen. De bak water pas, het carter (zonder cylinder) waterpas, het frame water pas de voorste 2 frame buizen zijn even dik dus water pas ertegen aan. Zelfs het achterwiel was water pas. Ook de water pas langs het bak tandwiel liep keurig naar de remtrommel met tandwiel. Pfffff wat een opluchting.

Dinsdag december 2013:

Voorwork erin gezet en wiel erin gezet. Tja dat was nog niet water pas. Ik merkte wel als je het stuur draait je wiel snel kantelt en dan het waterpas recht erg snel verandert...dus eerst maar eens kijken hoe je stuur en vork echt  recht moet zetten .

Dus langs het frame 2 x strippen/profielen gezet met lijmtangen. Vervolgens twee strippen op de voorvork lugs gezet en eea in lijn gezet.

  

2 alu op het frame en 2 x strip op vork poot

Met het wiel erin leek het alsof het wiel niet in het midden van de vork zat. Ook zat de teller opnemer te strak tegen de lug aan.  Ga je weer meten met het wiel en vork of eea echt symmetrisch is. Blijkt dat de teller opnemer kant toch 5 mm asymetrisch is. Ook had ik ca 8 mm ruimte over tussen wiel /remtrommel/teller en de lugs. Dus een dikke ring van 5mm draaien om tussen lug en teller opnemer te plaatsen.  Monteren en helaas band niet in het midden en ook niet water pas...  dus de tellerkant los maken en band recht zetten en dan vast draaien met moer. En jawel hoor helemaal OK ..blijkt dat de 3 mm die we zondag uitgevijlt hebben er voor zorgt dat het wiel scheef gaat staan. Dus op lassen maar weer .

zondag 3 eraf , dinsdag 3 erweer bij

Wat we nog moeten doen is de achterstandaard doorzagen en stuk van 8 mm aan de linker kant er tussen zetten dan is de brommert helemaal haaks en waterpas als ie op de bok staat. Ook moeten we even zien of de wielen in de "lange" lijn staan. Dat doen we mbv een lange rechte staaf die we langs de motor leggen op twee krik steunen. Met een rol maat meet je afstand staaf tot velg rand het kwestie van 4 keer dezelfde afstand meten....

Wat we geleerd hebben:
Meten is weten en goed meten is de kunst ... verder je verstand gebruiken en je proberen te verplaasten in de ontwerper wat had ie in gedachte ?  Durven je eigen idee uit te voeren ( mi moet het recht zijn die pijp). En als het mis gaat heb je weer een leermoment gehad (de ervaring is recht evenredig met het aantal gemoerde meetapparaten was de slogan op het lab in Huizen).
Zorgen dat alle onderdelen vlak en recht zijn,  pasvlakken verf en plamuur vrij maken en zorgen dat assen er strak in gaan. Zorgen dat je een timmermans oog ontwikkeld . Het oog is heel goed om kleine verschillen te zien. zorg dat je wat lijmtangen en rechte strippen /profielen hebt.  Het mooist zou een vlakke plaat zijn om eea op te zetten.
Dan samenbouwen en weer meten en aanpassingen doen. Dus veel in en uit elkaar halen : gewoon doen . Ik zet nu na 5 keer  het blok, de bak , voorvork en twee wielen en voor en achterfarme in 15 minuten  in elkaar. Normaal ben je hier 2 weken mee bezig...
Je ittereert zo naar de de perfect rechte motor...( de praktijk zal in het voorjaar leren of de theorie klopt ).

uiteindelijk een rechte BSA fiets

Nu kunnen we verder met de pannier rack bevestiging, nummerplaat houder, achter licht , remlicht schakelaar, accubak en pantser plaatje ...(leuke klusjes zijn dit )

Oh ja ook nog de stuurdemperstang  verlengen want nu zal na 100 meter de knop in berm belanden.. d'r klopt iets niet met de lagerschalen in het bal hoofd ( lijkt wel niet origineel).